Pregled dojki

i najčešći uzrok smrti žena u zapadnom svetu. Rak dojke čini između 20 i 25 % svih slučajeva malignih solidnih tumora ili između 15 i 20 % svih smrtnih ishoda zbog raka. Smrtnost od raka dojke u Evropskoj uniji godišnje iznosi oko 58 000 žena. Procenjuje se da se svake godine dijagnostikuje 135 000 novih bolesnica. Standardizovana incidenca se kreće od 39 na 100 000 u Španiji, do 75 na 100 000 u Irskoj. Mortalitet varira od zemlje do zemlje. Mediteranske i istočne zemlje imaju manju incidencu raka dojke od zapadnih zemalja. Incidenca raka dojke je u porastu. Broj novoobolelih žena od raka dojke na području Srbije godišnje iznosi između 2 500 i 2 800. Broj umrlih od raka dojke je između 1 200 i 1 300 žena godišnje.

Koji su faktori rizika za karcinom dojke?

Najčešći faktori rizika su:

- pozitivna porodična anamneza
- rana prva menstruacija
- benigna patologija dojke
- nerađanje i malobrojno rađanje
- kasna prva trudnoća
- kasna menopauza

Kako da prepoznamo karcinom dojke?

Obratite pažnju na sledeće promene:

- uvlačenje bradavica i/ili areola bradavice
- pojačano perutanje ili malinast izgled kože bradavice
- zaravnjenost kože dojke, njena namreškanost ili uvlačenje izvan areola i bradavice što se jasnije vidi podizanjem ruku
- otok kože dojke sa izgledom pomorandžine kore, udružen sa rumenilom dojke ograničenim na određeni deo dojke
- čvorići u koži i potkožnom tkivu, satelitski čvorići, ulceracije kože
- obilna sekrecija iz dojke
- izražena bolna osetljivost

Uznapredovale forme karcinoma dojke su sa ranjavim, inficiranim površinama, koje imaju težak zadah, krvare kapilarno ili iz izmenjenih krvnih sudova uz uvećane limfne čvorove na vratu.
Ukoliko prepoznate neku od navedenih promena obratite se doktoru.

Koje medicinske procedure obuhvata kompletan pregled dojke?

Kompletan pregled dojke obuhvata:

- klinički pregled dojki - podrazumeva pregled dojki u stojećem i ležećem stavu, po utvrđenom redosledu i pregled okolnih struktura
- ultrazvuk dojki - se rutinski radi kod žena nakon 35. godine, ako ne postoje indikacije i pre tog perioda
- mamografiju
- tumor markeri - su specfične analize vezane za pojedine vrste karcinoma i od velike su pomoći u dijagnostici
- laboratorijske analize - pružaju uvid u opšte stanje pacijenta, a mogu uputiti i na poremećaj pojedinih organa i sistema
- edukaciju i savetovalište – gde se pacijent informiše o bolesti, faktorima rizika, prevenciji, dijagnostičkim procedurama i mogućnostima lečenja.

Da li postoji prevencija karcinoma dojke?

Redovna samokontrola dojki jednom mesečno, nakon ciklusa i redovni ginekološki pregledi, najmanje jednom godišnje, omogućavaju rano otkrivanje karcinoma dojke. Ukoliko se otkrije na vreme, karcinom dojke je izlečiva bolest! U Apotekama Kragujevac se izdaju i lekovi koji su uključeni u terapiju karcinoma dojke, a koje prepisuju Vaši lekari zaduženi za praćenje terapije.

Samopregled dojke

Budite svesni svojih dojki, upoznajte se sa njima, s njihovim izgledom, razmišljajte o njima, osećajte svoje dojke kako bi ste umeli da prepoznate promene na njima.
Redovnim pregledom dojki rano se mogu otkriti znaci moguće bolesti. U 90% obolelih žena, samopregledom je otkrivena bolest. Najbolje je to učiniti petog do desetog dana od početka menstruacije, dok kod žena koje nemaju menstruaciju najbolje je izabrati neki datum u toku meseca kada će vršiti samopregled dojki (na primer prvi dan u mesecu).

Planiranje pregleda

Žene u čijoj porodici nije bilo obolelih od raka dojke:

20-35 godina
- samopregled doke jednom mesečno
- klinički i ultrazvučni pregled svake ili svake druge godine

35-40 godina
- samopregled dojki jednom mesečno
- mamografija dojki takozvana bazična mamografija
- klinički i ultrazvučni pregled jednom do dva puta godišnje

više od 40 godina
- samopregled dojki jednom mesečno
- mamografija svake 2-3 godine
- klinički i ultrazvučni pregled jednom do dva puta godišnje

Žene u čijoj porodici ima obolelih od raka dojke
- samopregled dojki jednom mesečno
- prva mamografija sa 35 godina, potom jednom godišnje
- klinički i ultrazvučni pregled dojke jednom godišnje nakon dvadesete godine života

Žene sa lečenim rakom dojke
- klinički i ultrazvučni pregled dojki dva puta godišnje
- mamografija jedan puta godišnje
- samopregled jednom mesečno

Kako da najlakše obavite samopregled dojki?

Započnite pregled posmatranjem dojki u stojećem stavu:

Svucite se do pola, stanite ispred ogledala, ruke spustite pored tela i posmatrajte svoje grudi. Obratite pažnju na simetričnost dojki, eventualno postojanje udubljenja, promene na koži, veličinu, boju bradavica, perutanje. Blago rotirajte telo u levo i u desno, tako da možete videti dojke iz profila.

Podignite ruke iznad glave i ponovo pažljivo posmatrajte svoje grudi tražeći pogledom promene.

Podbočite ruke na kukovima i posmatrajte se u ogledalu. Potražite pogledom promene koje možda u prethodnim položajima niste primetili.

Rotirajte telo levo i desno posmatrajući dojke iz profia.

Nakon pažljivog posmatranja sledi opipavanje dojki u stojećem stavu:

Palpiranje (opipavanje) dojki se vrši ispruženim prstima ruke i to jagodicama prstiju, a ne vrhovima prstiju. Kružnim pokretima od areole bradavice, prema gore na zamišljenom satu do pozicije 12h. Potom se vratite do areole i ponovo u pravcu kazaljke na satu opipajte svaki deo dojke. Palpiranje je završeno kada ste napravili ceo krug ne podižući ruke sa dojke kako ne bi ste ispustili neki deo.

Palpiranje nastaviti u predelu pazuha da bi ste proverili eventualno postojanje uvećanih limfnih čvorova. Levu ruku opustite pored tela i ispruženim prstima desne ruke pažljivo opipajte levu pazušnu jamu pokretima odozdo prema gore i od spolja ka sredini. Na isti način pregledajte i desnu pazušnu jamu.
Nežno pritisnite bradavice između palca i kažiprsta i proverite da li izlazi iscedak. Ukoliko primetite iscedak odmah se javite lekaru.

Samopregled dojki opipavanjem se može obaviti i u ležećem položaju:

Lezite na krevet, stavite jastuk ispod ramena, podignite levu ruku i zabacite je iza glave. Ispruženim prstima desne ruke opipavajte levu dojku, kao u stojećem položaju. Pregledajte palpacijom i pazušni deo. Postupak ponovite sa desnom dojkom.

Evropski kodeksi protiv raka dojke

- Nemojte pušiti. Ukoliko ste pušač, nemojte pušiti u prisustvu nepušača i prestanite što je pre moguće.

- Alkohol uzimajte umereno.

- Izbegavajte preteranu izloženost suncu. Kožu štitite učestalim nanošenjem krema i losiona sa zaštitnim faktorom.

- Kada ste na poslu u kontaktu sa supstancama koje mogu uzrokovati rak, pogledajte zdravstvena i sigurnosna uputstva i konsultujte svog lekara.

- Hranite se zdravo.

- Javite se odmah lekaru ukoliko primetite kvržicu, promene na mladežu ili neuobičajno krvarenje, učestaliji kašalj ili promuklost, promene sa organima za varenje ili neobjašnjiv gubitak telesne težine.

- Redovno kontrolišite bris grlića materice.

- Upoznajte svoje dojke.